در ثواب خوشنود داشتن پدر و مادر و عقاب ناخوشنودی ایشان - ۲

وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا و امر كرد یا وصیت كرد باین كه نیكوئی كنید با مادر و پدر إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا یعنی اگر مادر و پدر یكی از هر دو یا هر دو نزد تو بكیر سن رسند پس مگوئی ایشان را كلمه كه بدان متاذی شوند و سخن چنان مگوئید كه دران استحقاز و استخفاف ایشان باشد و از ضرب و شتم یعنی از زدن و دشنام دادن و سایر اذیات ایشان پر حذر باشد نون مشدّده در یبلغنّ از برای مبالغه است و اگر یبلغانّ بزیادت الف خوانی تثنیة باشد و راجع بوالدین بود در تتمة المظهر میگوید اُف در اصل لغت و سنح ناخن و گوش ست در غربیین میگوید هر چه بر آدمی سخت و گران آید اُف له و در وی ده لغت ست اُفَّ و اُفّ و اُفُّ و افـًا و اُفٍ و اُفٌ و اُفـَّة  و افة و افة لک قوله تعالی وَلاَ تَنْهَرْهُمَا و بانگ بر مزنید و آواز بلند مكنید در خطاب با ایشان بر سبیل استخفاف وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا و سخن نیكو گوئی با ایشان از رفق و لطف و سخن نرم یا خود وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا سخن گوئی با ایشان سخن كریمان قوله تعالی وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ این امرست آدمی را بتواضع و شفقت بر مادر و پدر یعنی بال شفقت بگسترانید و فرمان بردار و متواضع باشید و دفع مكروهی و ناخوشی كنید از ایشان همچنانكه ایشان كردند و بر شما مشفق بودند در حال خوردگی شما و دفع مكروهی و ناخوشی میكردند از شما وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا و دعا كن از برای ایشان یعنی اگر مسلمان اند آمرزش خواه از برای ایشان و و چنان دعا كن در حق ایشان كه حق تعالی فرموده یعنی بگوی رّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا یعنی ای پروردگار من رحمت كن بر مادر و پدر من همچنانكه ایشان مرا میپروردند و رحم میكردند بر من در حال طفلی و خوردگی من یا معنی آن باشد والله اعلم كه رحم ایشان در دل من بنه همچنانكه رحم در دل ایشان نهادی در حال خوردی و ضعیفی من