پیدا كردن تفكر در عجایب خلق خدای تعالی - آیت دیگر - ۱

جانوران بر روی زمین، كه بعضی میروند و برخی میپرند و بعضی میخزند و بعضی بدو پا میشوند و بعضی بچهار پای و بعضی بشكم و بعضی بپایهاء بسیار، و نگاه كن مرغان هوا و حشرات زمین را هر یكی بر شكلی دیگر و بر صورتی دیگر و همه از یک دگر نیكوتر، هر یكی را آنچه بكار باید داد، و هر یكی را بیاموخته كه غذاء خویش چون بدست آورد و بچه را چون نگاه دارد تا بزرگ شود و آشیان خویش چون كند؛ در مورچه نگاه كن كه بوقت خویش غذا چون جمع كند آنچه گندم بود بداند كه اگر درست بگذارد تباه شود، آنرا بدو نیمه كند تا شیشه در نیفتد، و گشنیز كه درست نباشد تباه شود آنرا درست بگذارد، و در عنكبوت نگاه كن كه خانهٔ خویش چگونه كند و هندسه در تناسب آن چون نگاه دارد: كه از لعاب خویش ریسمان سازد و دو گوشهٔ دیوار طلب كند و از یک جانب بنیاد افكند و بدیگر برد تا تار تمام بنهد، آنگاه پود بر گردن گیرد و میان نخها راست دارد تا بعضی دورتر و بعضی نزدیكتر نبود تا نیكو و باندام بود، آنگاه خویشتن سرنگون از یک گوشهٔ در آویزد منتظر آنكه تا مگسی بپرد كه غذاء وی آن بود، پس خویشتن بر وی اندازد و ویرا صید كند و آن رشته بر دست و پای وی پیچد تا از گریختن ایمن شود، پس بنهد و بطلب دیگری شود؛ و در زنبور نگاه كن كه خانهٔ خویش مسدس [شش گوش] كند، كه اگر چهارسو كند گوشهاء خانه خالی و ضایع ماند، و اگر گرد كند چون مدورات بهم باز نهی بیرون فُرجتها [فرجه: سوراخ- گشادگی] ضایع باشد، و در همه اشكال هیچ شكلی نیست كه بمدور نزدیک تر بود و هموارتر مگر، مسدس، و این ببرهان هندسی معلوم كرده اند، و خداوند عالم بلطف و رحمت خویش چندان عنایت دارد بدین حیوان مختصر كه ویرا الهام دهد.